Aran Bayrağının Mənası
Yaşıl, ağ və qırmızı rənglər İranın milli rəngləridir. Bu rənglərin bayraqda yer alması Aranın İran millətinə mənsubiyyətini və bu torpaqların İranın mədəni və tarixi kimliyi ilə bağlı olduğunu göstərir. Yaşıl rəng islamı, ağ rəng sülhü və dürüstlüyü, qırmızı isə şəhidlik, cəsarət və vətən sevgisini ifadə edir. Bu üç rəng birlikdə ortaq kimliyi və milli dəyərləri simvollaşdırır.
Bayrağın mərkəzində doğan günəş həqiqətin, tarixi oyanışın və şüurun simvoludur. Bu işıq, qaranlıqdan sonra ümid və dirçəlişi ifadə edir.
Günəşin altındakı mavi xətt Araz çayını təmsil edir. Araz siyasi məqsədlərlə İrani torpaqları ayırmaq üçün çəkilmiş bir sərhəddir. Günəşin çayın şimalından doğması göstərir ki, o tayda qalan torpaqlar yad deyil, eyni kimliyin bir hissəsidir. Bu, süni sərhədlərin milli şüura təsir etmədiyini göstərir.
Niyə Azərbaycan bayrağı bizim milli bayrağımız deyil?
Hazırkı Azərbaycan Respublikasının bayrağı, yerli tarixi və mədəni dəyərlərə əsaslanmır. Bu bayraq, pantürkist ideologiya əsasında Müsavat Partiyası tərəfindən yaradılmış bir simvoldur.
İlk olaraq Müsavat dövründə qırmızı fonda Osmanlı hilalı və səkkizguşəli ulduzdan ibarət idi. 1918-ci ildə Azərbaycan Demokratik Respublikası qurulduqdan sonra bu bayrağa göy (turançılıq) və yaşıl (İslam) zolaqlar əlavə edildi.
Bu simvollar həmin dövrün siyasi yönəlimlərini əks etdirir, lakin Aran bölgəsinin tarixi kimliyi ilə uyğun deyil. Aranda Novruz, Yel çərşənbəsi, fars dili və qədim ənənələr hələ də yaşamaqdadır. Rəsmi dövlət bayrağı isə pan-türk ideologiyasının nəticəsidir.
Aran nə deməkdir?
Tarixi mənbələrə görə Araz çayının şimalında yerləşən ərazi əsrlər boyu "Aran" və ya "Qafqaz Albaniyası" kimi tanınıb. Bu adlar bir çox qədim sənədlərlə təsdiq olunmuşdur.
1918-ci ildə Müsavat Partiyası Bakıda hakimiyyətə gəldikdən sonra bu bölgəyə "Azərbaycan" adı verildi. Halbuki bu ad o zamana qədər yalnız Arazın cənubunda yerləşən İran Azərbaycanına aid idi. Bu ad dəyişikliyi süni "birlik" təsəvvürü yaratmaq və gələcək siyasi iddialara zəmin hazırlamaq məqsədi daşıyırdı.
Tarixdə bu ərazi heç vaxt "Azərbaycan" adlandırılmayıb — doğru və tarixi adı "Aran" olmuşdur. Aran bölgəsinə Bakı, Gəncə, Qarabağ, Quba, Şirvan, Dərbənd və digər qədim şəhərlər daxildir.
İran dövləti bu ad dəyişikliyinə etiraz etsə də, Sovetlər bu addımı qəbul etdi və eyni zamanda "Cənubi Azərbaycan" anlayışını da yaymağa başladı — bu da Sovet təbliğatının məhsuludur.
Bu gün bir çox insan bu tarixi fərqdən xəbərsizdir. Lakin Aran adı bu torpaqların həqiqi tarixi və mədəni yaddaşı üçün daha doğru və dürüst addır.
Aranlı kimdir?
Aranlı öz tarixinə, mədəniyyətinə və kimliyinə sahib çıxan şəxsdir. O, zorla qəbul etdirilən pan-türk ideologiyasına qarşı çıxır və özünü İran millətinin və İslam dünyasının bir hissəsi sayır. Aranlı, yad təsirlərə qarşı müqavimət göstərən, sülhsevər, ancaq ayıq və şüurlu vətəndaşdır.
Aranlı üçün bu bayraq sadəcə bir rəmz deyil — bu, minillik kimliyin, unudulmuş həqiqətin və davam edən mədəni dirçəlişin nişanəsidir.
